رده بندی موسسات حسابرسی بین المللی و درس هایی برای ما
عباس وفادار
حسابدار رسمی، کارشناس رسمی دادگستری و مدرس دانشگاه
بولتن بین المللی حسابداری (IAB) در شماره اخیر خود، رده بندی موسسات حسابرسی در سطح جهان در سال 2016 را منتشر کرد. نام موسسات رده های اول تا پانزدهم، در زیر آمده است:
| رتبه | نام موسسه حسابرسی | درآمد حق الزحمه(میلیون دلار) | نرخ رشد(درصد) | ||||
| 1 | پی دبلیو سی | PwC | 35.356 | 4 | |||
| 2 | دیلویت | Deloitte | 35.200 | 3 | |||
| 3 | ارنست اند یانگ | EY | 28.655 | 5 | |||
| 4 | کی پی ام جی | KPMG | 24.440 | 2- | |||
| 5 | بی دی او | BDO | 7.304 | 4 | |||
| 6 | آر اس ام | RSM | 4.641 | 6 | |||
| 7 | گرنت تورنتون | Grant Thornton | 4.633 | 2- | |||
| 8 | بیکر تیلی | Baker Tilly | 3.807 | 7 | |||
| 9 | کرو هورواث | Crowe Horwath | 3.506 | 2 | |||
| 10 | نکسیا | Nexia | 3.083 | 0 | |||
| 11 | مور استفانز | Moore Stephense | 2.660 | 1- | |||
| 12 | کرستون | Kreston | 2.045 | 0 | |||
| 13 | اچ ال بی | HLB | 1.910 | 1 | |||
| 14 | مازارز | Mazars | 1.424 | 2- | |||
| 15 | پی کا اف | PKF | 1.014 | 58- | |||
همان گونه که از جدول بالا مشخص است، پی دبلیو سی بزرگ ترین موسسه حسابرسی دنیا است. در فاصله اندکی از آن، دیلویت قرار دارد. اقبال دیلویت در قرار گرفتن در رده دوم جهان، مدیون درآمد بسیار بالای آن در امریکا است. نزدیک به 45 درصد از درآمد دیلویت از امریکا است و این نشان دهنده این است که حضور آن در سایر کشورهای دنیا به اندازه پی دبلیو سی نیست. نکته دیگری که در مورد 4 موسسه بزرگ حسابرسی قابل توجه است، تفاوت بزرگ بین بزرگ ترین و کوچک ترین در این گروه است. درآمد پی دبلیو سی، یک و نیم برابر کی پی ام جی است.
بررسی درآمدهای 4 بزرگ، نشان می‌دهد که دلیل اصلی افزایش درآمد آنها، ارایه خدمات مشاوره‌ای است. تقریبا می‌توان گفت که نزدیک به 50 درصد درآمد 4 موسسه بزرگ، از خدمات مشاوره‌ای است. به عبارت دیگر، سهم خدمات حسابرسی در فعالیت های 4 بزرگ، در حال کاهش است. با توجه به اندازه این 4 بزرگ و تاثیری که بر حرفه دارند، این روند، پرسشی را به ذهن متبادر می‌کند که آیا حرفه حسابرسی، هنوز وابستگی زیادی به این 4 بزرگ دارد؟
هنگامی که حدود 50 درصد از درآمدهای 4 بزرگ از خدمات مشاوره است، این سوال مطرح می‌شود که چه بر سر سرمایه گذاری در حوزه حسابرسی خواهد آمد؟ و آیا این 4 بزرگ هنوز هم نقش کلیدی خود در سرمایه گذاری در حسابرسی را ایفا خواهند کرد؟
با در نظر گرفتن آثار موارد پیش گفته و نیز افزایش فشار بر حسابرسان برای کاهش حق الزحمه در حوزه حسابرسی، وضع مقررات سخت گیرانه در مورد قصور حسابرسان و افزایش دعاوی حقوقی علیه حسابرسان، همه و همه، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که آینده حرفه حسابرسی چه خواهد بود؟
بی دی او پنجمین شبکه حسابرسی بزرگ دنیا، رشدی 4 در صدی را تجربه کرده؛ در حالی که کی پی ام جی چهارمین بزرگ، کاهشی 2 درصدی داشته‌است. مقایسه روند رشد بی دی او در مقایسه با سال 2015 نشان دهنده این است که این موسسه، فاصله خود را از بقیه موسسات، بیشتر کرده است.
یکی از تغییرات عمده در رده بندی موسسات حسابرسی نسبت به سال 2015، این است که موسسه آر اس ام، با پیشی گرفتن از موسسه گرنت تورنتون، مقام ششم دنیا را از آن خود کرده است. دلیل اصلی این موضوع، پیوستن شاخه موسسه حسابرسی بیکر تیلی در انگلستان به موسسه حسابرسی آر اس ام است. اینجاست که می‌توان دید تحصیل و ادغام موسسات حسابرسی می‌تواند چه تاثیری بر رده جهانی آنها بگذارد. ناگفته نماند که دلیل اصلی بزرگ شدن همه این موسسات، به خصوص 5 موسسه بزرگ، ادغام ها و تحصیل های متعدد انجام شده توسط آن ها در سال های اخیر است و نه رشد طبیعی آن ها.
شاید این سوال مطرح شود که چرا نقش رشد طبیعی در بزرگ شدن این موسسات، اندک است؟ پاسخ کاملا روشن است: وجود بازاری با بازیگران فراوان و رقابت شدید بین آن ها. با در نظرگرفتن این واقعیات، تصور کنید بر سر موسساتی که برنامه ای برای تحصیل یا ادغام ندارند و یا برنامه های آن ها در این مورد به شکست می‌انجامد، چه خواهد آمد؟
طبعا روند موسسات حسابرسی در کشورمان نیز نمی‌تواند از الگویی به غیر از الگوی پیش گفته تبعیت کند. موسسات حسابرسی کوچک، هیچ گاه نمی‌توانند با رشد طبیعی بزرگ شوند کما این که در طول 14 سالی که از عمر جامعه حسابداران رسمی ایران می‌گذرد، شاهد حضور هیچ موسسه حسابرسی بزرگی در کشور نبوده ایم. موسسات کوچک برای حفظ صاحبکاران اندک خود، ریسک های فراوانی راپیش رو دارند. به لحاظ بالا بودن هزینه های ثابت و پایین بودن درآمد، نمی‌توانند محیط جذابی برای کارکنان فراهم کنند و نمی توانند در عرصه آموزش حرفه ای کارکنان و تحقیق و توسعه در حوزه فعالیت های حرفه ای نقشی ایفا کنند. خدمات آنها محدود به همان حسابرسی سنتی می شود و دانش و تکنولوژی لازم برای ارایه انواع خدمات مشاوره را که نیاز اساسی بازار کشورمان به خصوص در شرایط کنونی است، نخواهند داشت. طبعا در حوزه اقتصادی و قانون گذاری کشور هم نمی‌توانیم نقشی برای حرفه قائل شویم کما این که تا کنون نیز چنین نقشی نداشته ایم.
نتیجه ادامه این روند چه خواهد بود؟ پس رفت در حرفه حسابرسی، عدم امکان تربیت و آموزش کارکنان، نبود تحقیق و توسعه و دست نیافتن به تکنولوژی های نو در حرفه، قیمت شکنی برای ماندن و دوباره پس رفت.
چاره چیست؟ چرخ را قرار نیست دوباره اختراع کنیم. باید از تجربه موسسات بزرگ استفاده کنیم و با انجام ادغام های حساب شده، موسسات حسابرسی را به جایگاهی که استحقاق آن را دارند برسانیم. البته به نظر من، رمز ادغام های موفق، باور به سه چیز است: یک؛ باور به کار گروهی و اجتناب از تک روی. دو؛ باور به این که تکه ای کوچک از یک کیک بزرگ، خیلی بیشتر از تکه ای بزرگ از یک کیک کوچک است. و سه؛ از همه مهم تر، باور به این شعر سعدی که "ای که در بند حیاتی، همه وقت آن تو نیست". جوانان حرفه هم حق دارند و باید شریک موسسات شوند.
بر گرفته از:
“Reading between the lines – key observations from the 2016 international accounting board world ranking” by: Tony Shiffmann
